به گزراش فرهنگ امروز به نقل از مهر؛ سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها با نام اختصاری «سمت» سازمانی دولتی است که به تدوین کتاب‌های مبنایی، درسی و کمک‌درسی علوم انسانی در سطح دانشگاهی می‌پردازد. این سازمان در ۷ اسفند ۱۳۶۳ با تصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی تأسیس شد. هدف از بنیان گذاشتن این سازمان دگرگونی بنیادی در درس‌های علوم انسانی دانشگاه‌ها بوده است تا کتاب‌های دانشگاهی برپایهٔ دیدگاه اسلامی تدوین شود. ریاست این سازمان را از ابتدای تأسیس تا همین چندی پیش احمد احمدی بر عهده داشت و پس از درگذشت مرحوم احمد احمدی، حجت الاسلام محمد ذبیحی که تا پیش از این  به عنوان قائم‌مقام این سازمان فعالیت می کرد، سرپرستی این مجموعه را به عهده گرفته است. محمد ذبیحی دارای درجه اجتهاد از حوزه علمیه و مدرک دکتری فلسفه از دانشگاه تهران است و در سال ۱۳۸۰ نیز به عنوان استاد و پژوهشگر نمونه دانشگاه معرفی شده است. در سوابق او، عضویت در هیأت مؤسس مرکز مطالعات و تحقیقات ادیان، ریاست مرکز تربیت مدرس دانشگاه قم، قائم‌مقام دانشگاه قم و ریاست انتشارات دانشگاه قم، دیده می‌شود. برای اطلاع از برنامه های آینده سازمان سمت در دوره جدید مدیریتی ذبیحی و دریافت پاسخ انتقاداتی که به این سازمان مطرح است نزد حجت الاسلام ذبیحی رفتیم و با اوگفتگوی مفصلی انجام دادیم که مشروح آن را در ادامه می خوانید؛

توجه به کیفیت آثار به جای کمیت، آثار ترجمه ای سازمان سمت، تعامل سازمان سمت با حوزه و دانشگاه، مشکلات سازمان و برنامه های آتی سازمان از جمله محورهایی بود که در این گفتگو به آنها اشاره شده است؛

*به عنوان سوال ابتدایی توضیح بفرمایید که اساساً سازمان سمت به چه منظور تأسیس شده و به نظر شما چقدر فعالیت‌های سمت در راستای مطالبات و نیازهای انقلاب اسلامی بوده است؟

در ابتدا یاد و خاطر استاد احمدی را گرامی می دارم کسی که تمام عمر خودش را صرف تحقیق و پژوهش و فعالیت های سازمان سمت کرد. همانطور که در این مدت بارها تکرار شده است شالوده سازمان سمت در سال ۱۳۶۳ ریخته شده است و مقام معظم رهبری که آن زمان رئیس جمهور بودند، چنین پیشنهادی را به امام (ره) می دهند و امام هم از این امر استقبال می کنند و مبلغی حدود یک میلیون تومان به مرحوم دکتراحمدی برای تأسیس این سازمان می دهند. سمت بر اساس یک نیاز دانشگاهی در سطح کشور تشکیل شد. ماهیت انقلاب یعنی دگرگونی. یکی از این دگرگونی ها، دگرگونی در دانشگاه ها بود. دانشگاه ها در آن زمان هم به محتوای علمی نیاز داشتند و هم به استاد. در حقیقت اگر کتاب، استاد و دانشجو را به عنوان سه محور اصلی دانشگاه را در نظر بگیریم اقای دکتر احمدی در دو محورِ کتاب و استاد کارشان را به خوبی انجام دادند. ایشان در محور تولید محتوای علمی، سازمان سمت را تشکیل داد و در محور تربیت استاد، دانشگاه تربیت مدرس را بنا نهاد. پس علت اصلی تأسیس سمت، تأمین محتوای علمی در قالب کتب دانشگاهی بوده است. مرحوم دکتر احمدی موفق شدند جزوه های متفرقه که در دانشگاه ها بود را جمع آوری و در سازمان سمت تبدیل به کتاب کنند و امروز هم ثمره این دستاورد بزرگ، حدود ۲۱۷۰ عنوان کتاب است.

مرحوم دکتر احمدی موفق شدند جزوه های متفرقه که در دانشگاه ها بود را جمع آوری و در سازمان سمت تبدیل به کتاب کنند و امروز هم ثمره این دستاورد بزرگ، حدود ۲۱۷۰ عنوان کتاب است

داوری های ما درباره یک سازمان یا نهاد باید به صورت مجموعه باشد و به صورت جدا از هم نمی توان دید. سازمان سمت جزو نهادی های حاکمیتی است که در نسبت و مقیاس سایر نهادها به خوبی از عهده وظیفه خود برآمده است. دلیلش هم داشتن یک مدیر لایق و صاحب نظر در راس آن بوده است. دکتر احمدی همه وقتش را برای سمت گذاشته بود و خودش پیگیر همه کارها بود، حتی در جلسات طولانی چند ساعته هم حضور داشتند. همه طرح ها را می دید و بررسی می کرد و تا آخرین لحظه عمرش قلم تحقیق از دستش نیفتاد. به نظرم دکتر احمدی توانست دینش را به انقلاب ادا کند.

*یکی از بحث هایی که در سال های اخیر در حوزه علوم انسانی مطرح است، بحث اسلامی سازی علوم انسانی است سازمان سمت در این راستا و حوزه چه کرده و چه رویکردی داشته است؟

اساس کار سمت بر محوریت انقلاب و اسلام بوده است، پس در حقیقت در سازمان سمت اثری معارض با معیارهای اسلامی تولید نشده و در راستای اهداف انقلاب اسلامی بوده است. البته این به این معنی نیست که دیدگاه های علمی دیگر دیده نشود، بلکه دکتر احمدی همه آثار ارسال شده را می دید و بررسی می کرد. هر آنچه که در سمت تولید شده در راستای تقویت اندیشه اسلامی بوده است. دکتر احمدی با دکتر حدادعادل در شورای تحول علوم انسانی جلساتی را داشت و تفاهم نامه ای هم برای همکاری با یکدیگر منعقد کردند ولی امضا نشد، چون متأسفانه اجل به دکتر احمدی فرصت نداد. ما در سازمان سمت با قوت این تفاهم نامه را دنبال می کنیم و همکاری بسیار خوب و تنگاتنگی با شورای تحول داریم. در این تفاهم نامه قرار است همکاری های خوبی بین این دو نهاد صورت بگیرد و ما آثار این شورا را چاپ و منتشر کردیم. هم چنین حدود ۷۰-۸۰ طرح هم به ما ارائه کردند که در دستور بررسی ماست و به نوبت و به فرصت چاپ می شود. برای انتشار و چاپ آثار این شورا هم هیچ محدودیتی نداریم و هر طرحی برای ما می فرستد، بررسی می کنیم.

اساس کار سمت برمحوریت انقلاب و اسلام بوده است پس در حقیقت در سازمان سمت اثری معارض با معیارهای اسلامی تولید نشده و در راستای اهداف انقلاب اسلامی بوده است

*در پی این همکاری ها بعضاً شاهد موازی کاری بین نهادهای مرتبط با هم هستیم چنین اتفاقی برای سازمان سمت و شورای تحول نیفتاد؟

ما تاکنون شاهد این موازی کاری که می گویید نبودیم چون شورا طرح و آثارش را برای ما می فرستد، ما بررسی می کنیم و در صورتی که شاخصه های استاندارد مورد تأکید «سمت» را داشته باشد آن را منتشر می کنیم. بنابراین کار تکراری نمی کنیم. ضمن اینکه برخی از مدیران و اساتید این دو مجموعه مشترک است و بنابراین اگر در جلسه ای صحبت از طرحی شود که در سمت یا شورا هم بحثش شده باشد، ذکر می شود که دوباره کاری و موازی کاری صورت نگیرد. مثلاً دیروز جلسه ای درباره یک کاری در حوزه هنر داشتیم که متوجه شدیم شورا هم می خواهد چنین کاری را انجام دهد و مقرر شد نظر نهایی آنها گرفته و بعد نهایتاً راجع به کار تصمیم گرفته شود. بنابراین چون تعامل‌مان خوب است دچار این موازی کاری که اشاره کردید نمی شویم.

*یکی از مشکلاتی که در حوزه کتاب های درسی وجود دارد این است که ما شاهد نوعی رکود و یک دستی در آثار دانشگاهی هستیم و بعضاً کتاب‌هایی را می بینیم که سالهاست در حال تدریس است در واقع ما شاهد نوعی کهنگی وخاک خوردگی در کتب دانشگاهی هستیم. سمت برای چنین مسئله ای چه برنامه ای دارد؟

سازمان سمت یعنی سازمان مطالعه و تدوین کتب درسی و مبنایی. در حوزه تدوین خیلی خوب عمل کردیم ولی در حوزه مطالعه و تحقیق باید بیشتر کارکنیم. بنابراین مهم ترین کاری که برای آینده در نظر داریم این است که علاوه برتوجه به کمیت کارها به کیفیت آثار و مسئله به روز شدن کتاب ها بیشتر توجه کنیم. البته ماهیت برخی درس ها به خصوص در مقطع کارشناسی ممکن است در جاهایی خیلی تغییر پذیر نباشد، ولی در مقطع کارشناسی ارشد و دکتری گام های خوبی برداشته شده است؛ مثلاً در حوزه فلسفه، معارف شیعه، حقوق، علوم اجتماعی، مدیریت و امثال اینها کارهای خوبی انجام شده که بسیار نو و به روز است. سازمان سمت هم از آثار اساتید پیشکسوت و هم از آثار اساتید جوان و کتاب های نو وتازه استقبال می کند.

سازمان سمت یعنی سازمان مطالعه و تدوین کتب درسی و مبنایی، در حوزه تدوین خیلی خوب عمل کردیم ولی در حوزه مطالعه و تحقیق باید بیشتر کارکنیم، مهم ترین کاری که برای آینده در نظر داریم این است که علاوه برتوجه به کمیت کارها به کیفیت آثار و مسئله به روز شدن کتاب ها بیشتر توجه کنیم

*برنامه تان برای تعامل با دانشگاه ها و اساتید دانشگاه چیست؟

صمیمانه اعتراف می کنم که در این حوزه کم کار کردیم. البته گروه های تخصصی و پژوهشی ما با اساتید و مدرسان حوزه های خودشان به طور مستمر در ارتباط هستند و ساز و کار دریافت پیشنهادات و طرح های علمی و پژوهشی استادان حوزه و دانشگاه در سایت سازمان پیش بینی شده است و جلسات فردی متعددی هم بین اساتید و دکتر احمدی داشتیم.

یکی از کارهایی که بنا داریم انجام دهیم، این است که بیش از گذشته از طریق سایت با تمام اساتید مرتبط شویم و ارتباط‌مان را با آنها مستمر کنیم. علاوه براین بنا داریم با برگزاری کنفرانس های علمی مختلف در حوزه های فعالیت مان از نظرات اساتید حوزه های مختلف استفاده کنیم و نوعی هم افزایی علمی داشته باشیم.

*فکر می کنید کی چنین اتفاقی محقق شود؟

فعلاً مشکلات ما خیلی زیاد است و من نمی توانم قول بدهم که چه زمانی چنین اتفاقی می افتد، ولی جزو برنامه های قطعی مان است. با توجه به تعداد عناوین منتشر شده آثار سمت فکر می‌کنم ما با حدود ۱۵۰۰-۱۶۰۰ استاد برجسته در ارتباط هستیم که تلاش می کنیم این ارتباط از این بعد بیشتر و صمیمانه ترشود. یک مقداری مشکل کمبود جا داریم که ان‌شالله وقتی ساختمان شماره دو راه بیفتد کمی از مشکلات‌مان کم می شود.

*مشخص است این ساختمان کی افتتاح می شود؟

پیش از فوت مرحوم احمدی قراربود که ساختمان شماره دو سازمان اسفندماه که سالگرد تأسیس سمت است، افتتاح شود ولی الان فکر نمی کنم این کار انجام شود چون با مشکلات مالی جدی مواجه هستیم. خصوصاً که بعد از فوت دکتر احمدی اعتبار این سازمان آسیب دیده است و کسی نمی تواند جای ایشان را بگیرد. این روزها پژوهشکده سازمان سمت عضو هیئت علمی می گیرد و بیشترین سرمایه گذاری مان هم روی پژوهشکده است که بتوانیم به توسعه و تعمیق علوم بپردازیم و اساتید این پژوهشگاه به نوعی رابط ما با دانشگاه ها و اساتید دانشگاه هم بشوند. بنابراین با افتتاح ساختمان شماره دو پژوهشکده سازمان هم فعال تر می شود و امکانات آن بیشتر خواهد شد.

این روزها پژوهشکده سازمان سمت عضو هیئت علمی می گیرد و بیشترین سرمایه گذاری مان هم روی پژوهشکده است که بتوانیم به توسعه و تعمیق علوم بپردازیم و اساتید این پژوهشگاه به نوعی رابط ما با دانشگاه ها و اساتید دانشگاه هم بشوند

*یکی از نقدهایی که به کتاب های سمت وارد می شود این است که بیشتر آثار سمت ترجمه از آثار غربی است و کمتر به آثارتألیفی توجه می شود، در این باره چه راهکاری دارید؟

خب یک عده ای با اصل ترجمه مخالف هستند. سوال من از این دسته از عزیزان این است که آیا قبول ندارید که غرب در بعضی از رشته ها پیشرفت های خوبی داشته است؟ آنها سال های سال است که در یک حوزه هایی کار کردند. خود بنده کتابی را با عنوان «فلسفه اخلاق» در قم در محضر دکتر احمدی ترجمه کردم. ما وقتی مشغول ترجمه آن شدیم که سی سال از انتشار آن گذشته بود. اگر یک کتاب مفید باشد، چرا نباید ترجمه اش کرد؟ این همه سفارش دینی داریم که حکمت، گمشده مومن است یا اطلبوالعلم ولو بالصین. همه این ها نشان می دهد که ما نباید محدودیتی برای مواجه با علم قائل شویم.

بله قبول دارم باید درترجمه هایمان کمی سخت گیر تر باشیم و ترجمه هایی را برگزینیم که بیشتر برای ما قابل استفاده باشد و نهایت دقت و امانتداری را هم در ترجمه آثار داشته باشیم. حتی لازم است عده ای بنشینند آثار ترجمه ای منتشر شده توسط سمت را بررسی کنند تا مشخص شود که ادعایی که به ما گفته می شود ما سمت ترجمه آثار پوزیتویستی می رویم چقدر درست است. اگرچه من خودم چنین اعتقادی ندارم چون می دانم در محتوای ترجمه ها سخت گیری های بسیاری می شود؛ مثلا اگر در حوزه ای محتوای مشابه داشتیم به سمت ترجمه نمی رویم حتی اگر محتوای داخلی مان ناقص تر باشد، باز هم به سمت بازپروری و توسعه آن می رویم و سراغ اثر ترجمه ای نمی رویم، ولی اینکه کسی بگوید ما به ترجمه نیاز نداریم خیلی حرف معقولی نیست.

اگر یک کتاب مفید باشد، چرا نباید ترجمه اش کرد؟ ما نباید محدودیتی برای مواجه با علم قائل شویم

*برنامه مشخصی برای توسعه تألیف آثار دارید؟

اصلی ترین هدف‌مان این است که ارتباط‌مان را با اساتید بیشتر کنیم و در دانشگاه ها حضور فعال تری داشته باشیم.

*در دوره جدید مدیریتی که شما عهده دار هستید تغییری در شیوه پذیرش آثار و انتخاب آنها خواهید داشت یا خیر؟

مبنای کارمان این است که سرفصل های دروس که می آید اگر سرفصلی کتاب درسی ندارد برای تأمین آن کتاب اقدام کنیم و با استاد مرتبط آن درس ارتباط برقرار می کنیم. علاوه بر این گاهی اوقات اگر به ما مراجعه نشود، ما خودمان کار را سفارش می دهیم. مثلاً همین چند روز پیش در گروه اقتصاد اسلامی بحث شد و قرار شد که درباره پولشویی که بحث روز هم هست کتاب منتشر شود و درباره آن به صورت مبنایی بحث شود. یعنی ما علاوه بر تأمین نیاز دانشگاه ها گاهی بر حسب نیاز جامعه هم کتاب منتشر می کنیم.

*آیا می توان کتاب های درسی سمت را به نوعی سند ملی کتاب های درسی کشور دانست؟

بله ادعای ما اینچنین است. چون ما یک نهاد حاکمیتی هستیم ولی در عین حال این نهاد حاکمیتی با نگاه برگرفته از انقلاب اسلامی بوده است. ما ضمن اینکه یک نهاد حاکمیتی بودیم به کتاب هایمان هم به عنوان یک سند رسمی کشور نگاه کردیم. البته سند رسمی به این شکل نبوده که ما به جایی اجبار یا بخشنامه کرده باشیم که فلان کتاب چون اسم «سمت» را دارد باید حتماً این کتاب را درس بدهید. ما سعی کردیم کارمان را درست انجام بدهیم و دانشگاهیان کتاب ما را به این دلیل که محتوای علمی بهتر و روزآمدتری دارد، در یک فضای آزادانه انتخاب کنند و هیچگاه از جایی نخواستیم که کتاب «سمت» اجباری تدریس شود.

هیچگاه از جایی نخواستیم که کتاب «سمت» اجباری تدریس شود

*با توجه به مشکلات اقتصادی فعلی و مشکل کاغذ چطور به کارتان ادامه می دهید و قیمت های آثارتان چقدر افزایش می یابد؟

خب این جزو مشکلات جدی و اصلی ماست. همانطور که مقام معظم رهبری فرمودند ما همه تلاشمان را می کنیم که از کالا و کاغذ ایرانی استفاده کنیم اما اگر کاغذ مورد نظرمان را پیدا نکنیم مجبور می شویم از کاغذ خارجی استفاده کنیم که خب در این حوزه خوشبختانه ما برنامه ریزی خوبی داشتیم و فعلاً برای چند ماه آینده کاغذ داریم وبه مشکلی در این حوزه برنمی خوریم. باید تلاش کنیم خودمان را با مشکلات وفق دهیم و تاحد ممکن از آن ها بکاهیم.

یکی از کارهایی که از چند سال پیش دنبال کردیم و اکنون با موفقیت در حال فعالیت است، تأسیس مرکز نشر الکترونیک است که با نام مخفف «سمتا» (سمت الکترونیک) شناخته می شود

یکی از کارهایی که از چند سال پیش دنبال کردیم و اکنون با موفقیت در حال فعالیت است، تأسیس مرکز نشر الکترونیک است که با نام مخفف «سمتا» (سمت الکترونیک) شناخته می شود. در این سامانه، نسخه های الکترونیک و فیزیکی آثار «سمت» از طریق نرم افزار کتابخوان اختصاصی سازمان و همچنین در بستر سایت «سمتا» عرضه می شود و ضمن تسهیل در دسترسی به کتاب هایمان و کاهش هزینه ها، مصرف کاغذ هم کاهش می یابد. همچنین یکی از پیشنهاد های ما این بوده که در فونت نوشته هایمان تجدید نظرکنیم که تا حد ممکن در استفاده از کاغذ صرفه جویی شود و از قیمت های اصلی مان که تا پنجاه درصد کمتر از قیمت بازار است، خیلی فاصله نگیریم.

*چشم انداز و برنامه مشخصی برای روزهای آتی سازمان دارید؟

یکی از برنامه های اصلی مان در دوره فعلی مان حرکت به سمت علمی شدن بیشتر است. به این معنا که از حالت گذشته و سنتی فاصله بگیریم و به روز تر شویم. به عنوان نمونه درحوزه نشر الکترونیک فعال‌تر خواهیم شد تا بتوانیم بیش از گذشته پیام نشر الکترونیک مان را به همه کشور و حتی خارج از کشور برسانیم؛ به گونه ای که استاد و دانشجو بتوانند به سرعت و با سهولت و هزینه کمتر کتاب را دریافت کنند. البته این را هم بگویم که ما با یاری خداوند تا کنون توانسته ایم از محل فروش آثارمان برای دولت درآمد زایی کنیم و تقریباً نیمی از بودجه سازمان را خودمان تأمین می کنیم.

ما با یاری خداوند تا کنون توانسته ایم از محل فروش آثارمان درآمد زایی کنیم و تقریباً نیمی از بودجه سازمان را خودمان تأمین می کنیم

مورد دیگر اینکه بنا داریم علاوه بر دانشگاه ها، ارتباطمان با حوزه علمیه را هم قوی تر کنیم. مثلاً در نظر داریم با افتتاح ساختمان جدید به برخی از نهادهای حوزه علمیه قم و دانشگاه ها در آنجا دفتر کار دهیم تا ارتباطمان ساده تر شود و با نمایندگان نهادها ارتباط داشته باشیم.

آینده پژوهی از دیگر مواردی است که در آینده کار ما قرار دارد. قرار است فرصت ها و تهدیدها با همه شرایطش بررسی شود و بهترین تصمیم گرفته شود. به طورکلی می خواهم بگویم ما درجا نخواهیم زد و عَلَمی که دکتر احمدی برافراشتند، برافراشته تر خواهیم کرد. در حال حاضر مشغول تدوین دائره المعارف بزرگی با همکاری حوزه علمیه قم درباره موضوعی که مخالفت ها و موافقت هایی با آن شده است، هستیم که جزئیات آن را به زودی اعلام خواهیم کرد. یعنی می خواهم بگویم همچنان مشغولیم و کارها را جلو می بریم.

*تعاملات‌تان با کشورهای دیگر به چه صورت خواهد بود؟

اینجا قبلاً یک بخش معاونت بین الملل داشت که الان تبدیل به مدیریت شده است و فعال هم است و کار خودش  را انجام می دهد. چندی پیش هم به مدیریت این بخش گفتم که انتظار ما این است که شما فراتر از فعالیت های  روزمره تان کار کنید و چشم انداز روشنی از روابط بین الملل ترسیم کنید. البته ما دربحث بین المللی شدن و ارتباط با کشورها قدری مشکل روابط خارجی داریم ولی درکشورهایی که مخاطبان آن زبان فارسی هستند مثل افغانستان و تاجیکستان کارهای مهمی انجام شده و حتی تأمین بخشی از کتاب های درسی افغانستان به عهده ماست.

تأمین بخشی از کتاب های درسی افغانستان به عهده ماست

*به عنوان سوال پایانی قدری درباره مسائلی که اخیراً در برنامه زاویه مطرح و جنجالی شد بفرمائید و اینکه چرا در برنامه دوم برای پاسخگویی حاضر نشدید؟

من توضیحاتم را باهمان دیدی که به برنامه رفتم عرض می کنم. برنامه زاویه بعد از فوت دکتر احمدی و گویا قبل از فوت اقای احمدی اصرار داشتند که از «سمت» نماینده ای در برنامه شان حضور داشته باشد. پس از رحلت مرحوم احمدی هم اصرار داشتند که از «سمت» کسی در برنامه حاضر شود. تا اینکه برای یک برنامه ای هماهنگ شد که ما حضور داشته باشیم. قبل از برنامه هم بامن تماس گرفته شد و از من پرسیدند که طرف مقابلتان چه کسی باشد که بنده گفتم فرقی نمی کند چون واقعاً مهم نبود که چه کسی باشد و هدف ما هم  روشنگری بود و می خواستیم در آن برنامه از کارهای سمت بگویم و اگر انتقادی هم بود می پذیرفتیم، چون هیچ سازمانی بدون اشکال و انتقاد نیست. به نظرم اینکه از میان این همه کتابی که سمت منتشر کرده فقط یک کتاب برداشته شود، برجسته شود و گفته شود که در آن اسم صادق هدایت برده شده کار درستی نیست.

هدف من از حضور در آن برنامه واقعاً یک گفتگوی سازنده و نتیجه بخش بود نه اینکه با همدیگر به بگو مگو بپردازیم و آخرش هم نتیجه ای حاصل نشود. خصوصاً که از من سوال پرسیده می شد ولی مهلت داده نمی شد که پاسخ بدهم و مرتب و مکرر در کلام من وارد می شدند و حرف های من نیمه کاره می ماند. من درپاسخ خیلی از سوالات مجری می توانستم بگویم که من تازه در این سازمان آمدم و اطلاعی ندارم ولی به نظرم اینگونه جواب دادن مدیریت نیست و درست ضد مدیریت است، ضمن اینکه به عنوان مدیر مجموعه می بایست از استادی که کتاب را نوشته دفاع می کردم و البته ادعایی هم نداریم که همه کتاب های ما کاملاً عاری از اشکال است. حالا سوال من از مجری و تهیه کننده برنامه این است که خب در این برنامه مهمان برنامه حرف هایی به من زدند و من هم تا حدی پاسخ ایشان رادادم و عده ای درباره من نظر دادند، عده ای هم راجع به مهمان برنامه حاصلش چیست؟ واقعا وظیفه صدا وسیما دعوا درست کردن است؟ برنامه زاویه متأسفانه درقسمتی که ما حاضر بودیم از وظیفه اصلی خودش دور شد.

در برنامه دوم هم نسبت به رعایت انصاف و عدالت از سوی دست اندرکاران برنامه گله داشتیم و داخل سازمان تصمیم گرفته شد که شرکت نکنیم. دلیل حاضر نشدن ما این بود که شرکت کردن در یک برنامه باید ثمره ای داشته باشد و دردی را از جامعه دوا کند. به نظرم دعوا درست کردن در برنامه های رادیو و تلویزیون برای برنامه های علمی مناسب نیست. ما در برنامه دوم حاضر نشدیم چون فکر می کردیم به فرهنگ مملکت ضربه و خسارت وارد می شود. اگر گفتمان نخبگانی کشور اصلاح نشود چه انتظاری از مردم خواهیم داشت؟ خلاصه حرفم اینکه نباید برنامه های علمی را به سمتی ببریم که در آن هیاهو درست کنیم.

سارا فرجی